Δήλος

DELOS ISLAND GUIDE

Η Δήλος είναι ένα μικρό απομονωμένο νησί, που βρίσκεται μόλις 2 μίλια νοτιοδυτικά της γνωστής Μυκόνου. Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν Ορτυγία. Η σημερινή Δήλος έχει χαρακτηριστεί σαν νιρβάνα για τους αρχαιολόγους. εκτεταμένες αρχαιολογικές καταστροφές ελληνορωμαϊκής περιόδου, καταλαμβάνούν ένα μεγάλο μέρος του νησιού, τα οποία κάνουν το νησί της Δήλου να έχει την ίδια αξία με την Δελφή και την Ολυμπία.

Το 2001 η Ελληνική απογραφή ανέφερε έναν πληθυσμό 14 κατοίκων στο νησι. Το νησί είναι διοικητικά ένα τμήμα του Δήμου Μυκόνου.

Δεν υπάρχουν καταλύματα στο νησί της Δήλου, διότι οι αρχαιολογικοί χώροι της Δήλου και της Ρήνειας τελούν υπό την προστασία του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού και της ελληνικής αρχαιολογίας για αυτό ακομά και η διανυχτέρευση των ιδιωτικών σκαφών εκεί και διανυκτέρευση, χωρίς επίσημη άδεια απαγορεύεται αυστηρά. Το νησί διαθέτει επίσης μικρό λιμανάκι στην δυτική του πλευρά, το οποίο εξυπηρετεί τα τουριστικά πλοιάρια που φέρνουν επισκέπτες για τον αρχαιολογικό χώρο. Τα περισσότερα αναχωρούν από την γειτονική Μύκονο.

Πληροφορίες Κοινού
Διεύθυνση: Δήλος, Κυκλάδες, Ελλάδα
Συντεταγμένες: 37.399687 ° Β, 25.267053 ° E
Στεγάσεων: Δείτε : διαμονή στη Μύκονο
Τηλέφωνο: +30 22890 22259

Δημόσιες μεταφορές :  Σύντομη βόλτα με τη βάρκα από τη Χώρα της Μυκόνου
Ώρες λειτουργίας αρχαιολογικών χώρων :  Τρ.-Κυρ: 8:30 πμ-15:00

Κόστος:
Ξεναγήσεις από την πόλη της Μυκόνου: € 35
Καραβάκι από το λιμάνι περίπου € 12 συν κόστος συμμετοχής € 6

Παροχές: Τουριστικό Περίπτερο με δημόσιες τουαλέτες, ένα εστιατόριο, ένα κατάστημα.
Ήταν στη Δήλο όπου η Λητώ, έγκυος από τον Θεό Δία και απειλούμενη από ζηλιάρα συζηγο του την Ήρα, γέννησε τα δίδυμα, τον Απόλλωνα και την Άρτεμις. (Η Άρτεμις στην πραγματικότητα γεννήθηκε στο διπλανό νησί, στο νησί της Ρήνειας, εννέα ημέρες μετά τον Απόλλωνα-σίγουρα ήταν πολύ πιο δύσκολη η γέννα!) Η Δήλος, εκείνη την εποχή ήταν ένας απλός πλωτός βράχος, υστερα από τη γέννα της Λυτώς ανταμείφθηκε όταν τέσσερις πυλώνες από καθαρό διαμάντι τεντωθηκαν από το πουθενά, τότε η Δήλος έμεινε στάσιμη, στην καρδιά των Κυκλάδων .

Οι ανασκαφές στη Δήλο, που άρχισαν στα 1873 και σχεδόν συνεχίστηκαν μέχρι τις μέρες μας, έφεραν στο φως ένα πλήθος μνημεία και ευρήματα που ανήκουν σε μια από τις πέντε περιοχές της Δήλου που είχαν κατοικηθεί.

• Στην περιοχή του λιμανιού, όπου βρίσκονται τα ερείπια διάφορων καταστημάτων, η Αγορά των Κυμπεταλιστών καθώς και άλλα οικοδομήματα, όπως το Διοσκούρειο και το Ασκληπιείο
• Στην Ιερή συνοικία ή το ιερό. Σ’ αυτή βρίσκεται η μεγάλη ιερά οδός πλάτους 13 μέτρων, που πλαισιώνεται δεξιά και αριστερά από στοές και μακριές σειρές με βάθρα αγαλμάτων. Η οδός αυτή καταλήγει μπροστά στα Προπύλαια του Ιερού και του Απόλλωνα. Γύρω από το ναό βρέθηκαν τα ερείπια άλλων μικρών ναών και οικοδομημάτων, όπως ο ναός των Αθηναίων, η στοά των Παξίων, το Θεσμοφόριο, το Εκκλησιαστήριο, όπου συνεδρίαζε η εκκλησία του Δήμου, η Στοά του Αντιγόνου και άλλων
• Στην περιοχή της Ιερής λίμνης. Αυτή βρίσκεται στη βορινή μεριά της Ιερής περιοχής, από την οποία και χωρίζεται με τη Στοά του Αντιγόνου που έχει μήκος 125 μέτρα και αποτελείται από 48 κίονες και άλλους 19 στο εσωτερικό. Τα κτίρια που βρέθηκαν σ’ αυτήν την περιοχή είναι χτισμένα όλα γύρω από την Ιερή λίμνη, όπου άλλοτε κολυμπούσαν οι ιεροί κύκνοι του Απόλλωνα και οι ιερές πάπιες του Ιερού
• Στη συνοικία του θεάτρου στα ανατολικά της Ιερής περιοχής, όπου βρίσκονταν τα εμπορικά καταστήματα και τα σπίτια που το σπουδαιότερο είναι η κατοικία του Διονύσου με τα περίφημα μωσαϊκά της
• Στο Ιερό βουνό του νησιού, τον Κύθνο. Στη σπηλιά του Κύθνου, που ήταν ιερό του Ηρακλή και των Καβείρων, μας οδηγεί ένας κλιμακωτός δρόμος λαξευμένος πάνω στο βράχο.

Εκτός από τα οικοδομήματα αυτών των περιοχών, βρέθηκαν το Γυμνάσιο με αποδυτήρια και λουτρά, καθώς και διάφορα άλλα οικοδομήματα, που στο σύνολό τους μας δίνουν μια καταπληκτική εικόνα αρχαίας ελληνικής πόλης. Οι τρέχουσες εργασίες λαμβάνουν χώρο υπό τη διεύθυνση της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής το οποίο βρίσκεται στην Αθήνα και πολλά από τα αντικείμενα που βρέθηκαν στο νησάκι εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Δήλου και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.
Η Δήλος είχε μια θέση ως ιερό χώρο για μια χιλιετία πριν από τον Ολυμπίου στην ελληνική μυθολογία, ήταν η γενέτειρα του Απόλλωνα και της Αρτέμις. Από την Ιερή λιμάνι της, ο ορίζοντας δείχνει τις δύο κωνικές αναχώματα (εικόνα παρακάτω) που έχουν εντοπιστεί τοπία ιερό σε μια θεά σε άλλους δικτυακούς τόπους: η μία, διατηρώντας προ-ελληνικό όνομα του Αγίου Κύνθου, στέφεται με ιερό του Διονύσου.

Η Ιστορία της Δήλου 

Η Δήλος έχει μια μακριά και συναρπαστική ιστορία που ανάγεται στην τρίτη χιλιετία π.Χ. Οι πρώτοι κάτοικοι εικάζεται πως ήταν Κάρες (βάσει μιας αναφοράς του Θουκυδίδη). Απομεινάρια από ελλειψοειδείς καλύβες έχουν βρεθεί στην κορυφή του λόφου Κύνθος (113μ. ύψος), από όπου οι κάτοικοι μπορούσαν εύκολα να εποπτεύουν και να ελέγχουν τη μικρή κοιλάδα και τη θάλασσα ολόγυρα. Η κατοίκηση συνεχίζεται χίλια χρόνια αργότερα με τους Μυκηναίους (1580-1200 π.Χ.), όταν άρχισαν να κτίζονται εκτεταμένοι οικισμοί. Το Απολλώνιο ιερό είχε ήδη εδραιωθεί από τους Ομηρικούς χρόνους και έφθασε στην ακμή του στη διάρκεια των αρχαϊκών και κλασσικών χρόνων.

Ο μυθικός Μυκηναίος βασιλιάς της Δήλου Άνιος, γιος του Απόλλωνα και δισέγγονος του Διόνυσου, είχε προσπαθήσει να διατηρήσει ουδετερότητα στις συγκρούσεις τις εποχής. Φιλοξένησε τον άρχοντα της Τροίας Αγχίση, αλλά και το στόλο των Αχαιών, και αργότερα τον Αινεία, γιο του Αγχίση, που ξέφυγε από την πυρπολημένη Τροία.

Όταν ο κόσμος αυτός κατέρρευσε γύρω στο 1100 π.Χ., εγκαταστάθηκαν οι Ίωνες το νησί, το οποίο έγινε θρησκευτικό κέντρο τους, και παρέμεινε έτσι μέχρι το 540 π.Χ. όταν πήραν τον έλεγχο οι Αθηναίοι, οι οποίοι διατήρησαν τον έλεγχό τους στο νησί, χάνοντας το μόνο κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων (490-480 π.Χ.).

Η Δήλος βγήκε αλώβητη από την περιπέτεια των Περσικών πολέμων, επειδή οι Πέρσες τη θεωρούσαν ιερή και δεν τη λεηλάτησαν όπως τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων. Το 478 π.Χ., μετά το τέλος των Περσικών, ιδρύθηκε η Δηλιακή Συμμαχία των ελληνικών πόλεων, με στόχο την αντιμετώπιση μελλοντικών απειλών. Έδρα της συμμαχίας ήταν η Δήλος· Εκεί φυλασσόταν το τεράστιο ποσό των εισφορών των συμμαχικών πόλεων και εκεί γίνονταν οι συναντήσεις των αντιπροσώπων. Πολύ σύντομα η Δηλιακή Συμμαχία εξελίχθηκε σε Αθηναϊκή Ηγεμονία και οι σύμμαχοι έγιναν περίπου υπήκοοι των Αθηναίων. Τα χρήματα του κοινού ταμείου μεταφέρθηκαν το 454 π.Χ. στην Ακρόπολη των Αθηνών, δήθεν για λόγους ασφαλείας, στην πραγματικότητα όμως για να χρηματοδοτήσουν το φιλόδοξο οικοδομικό πρόγραμμα του Περικλή.

Το 476 π.Χ. άρχισε να οικοδομείται ο δεύτερος ναός του Απόλλωνα, ο Μέγας ναός, ή ναός των Δηλίων. Η οικοδόμησή του διακόπηκε μετά τη μεταφορά του ταμείου στην Αθήνα και συνεχίστηκε την περίοδο της Δηλιακής Ανεξαρτησίας (314-166 π.Χ.), χωρίς ποτέ να ολοκληρωθεί.

Γύρω στο 540-528 π.Χ. ο τύραννος των Αθηνών Πεισίστρατος, έπειτα από δελφικό χρησμό, επέβαλε και τον πρώτο εξαγνισμό στο νησί, θεσπίζοντας νόμο πως πλέον κανείς δεν μπορούσε να πεθάνει ή να γεννηθεί στο ιερό νησί.

Ο Θουκυδίδης γράφει σχετικά ότι τα πρώτα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου οιΑθηναίοι, συνωστισμένοι μέσα στα τείχη της πόλης, βρέθηκαν σε απελπιστική θέση εξαιτίας του λοιμού που θέριζε τους κατοίκους «σαν τα πρόβατα». Υπολογίζεται πως το 427-426 π.Χ. τα θύματα από τη θανατηφόρα επιδημία ήταν 30.000. Ο Θουκυδίδηςαναφέρει ότι οι Αθηναίοι είχαν φτάσει σε τέτοιο σημείο αναισχυντίας που «κανένας φόβος των θεών ή νόμος των ανθρώπων δεν τους συγκρατούσε πια». Μέσα σε τέτοιο κλίμα απόγνωσης και ανασφάλειας διέπραξαν ένα αποτρόπαιο έγκλημα, την «κάθαρση» της Δήλου, δήθεν για λόγους ευσέβειας. Άνοιξαν όλους τους τάφους που υπήρχαν στο νησί, ακόμα και τους πιο φρέσκους, και μετέφεραν τα οστά και τα κτερίσματα στη Ρήνεια, όπου τα έθαψαν σε ένα κοινό λάκκο. Παράλληλα αποφάσισαν να μη γεννιέται και να μην πεθαίνει κανείς πια στη Δήλο, αλλά να μεταφέρονται οι επίτοκοι και οι βαριά άρρωστοι στη Ρήνεια. Από τότε κανείς δεν γεννήθηκε, κανείς δεν πέθανε και κανείς δεν τάφηκε στο ιερό νησί. Οι δε Δήλιοι, όπως επεδίωκαν οι Αθηναίοι, έγιναν απάτριδες. Το 422 π.Χ. οι Αθηναίοι ολοκλήρωσαν την «κάθαρση», εξορίζοντας όλο τον ντόπιο πληθυσμό. Οι Δήλιοι κατέφυγαν στο Αδραμύττιο της Μικράς Ασίας, ύστερα από πρόσκληση του Φαρνάκη, και κατεσφάγησαν με προδοσία από τον Αρσάκη. Οι ελάχιστοι που σώθηκαν επέστρεψαν στη Δήλο έπειτα από επέμβαση του Μαντείου των Δελφών.

Αμέσως μετά την κάθαρση, παρά το γεγονός ότι ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση, οι Αθηναίοι άρχισαν, από τύψεις ή από φόβο, το εξαιρετικά δαπανηρό έργο της οικοδόμησης ενός ακόμη ναού του Απόλλωνα από λευκό πεντελικό μάρμαρο και καθιέρωσαν τα Δήλια, γιορτή προς τιμήν του Απόλλωνα που λάμβανε χώρα κάθε πέντε χρόνια. Τα εγκαίνια του τρίτου αυτού ναού, του ναού των Αθηναίων, έγιναν με εντυπωσιακή λαμπρότητα στη διάρκεια της θεωρίας που χρηματοδότησε και οδήγησε στη Δήλο, το 417 π.Χ., ο μετριοπαθής Νικίας.

Την περίοδο της τυραννίας του Πεισιστράτου ή των γιων του οικοδομείται και ο πώρινος ναός του Απόλλωνα, στον οποίο στεγάστηκε ένα υπερφυσικού μεγέθους άγαλμα του θεού, έργο του Τεκταίου και του Αγγελίωνα.

Από το τέλος του 5ου αι. π.Χ. η μόνη σημαντική οικοδομική δραστηριότητα στο χώρο του ιερού ήταν η μερική αποπεράτωση του ναού των Δηλίων και η οικοδόμηση ενός νέου ναού της Άρτεμης. Την εποχή όμως της ανεξαρτησίας οι ηγεμόνες των ελληνιστικών κρατών συναγωνίζονται στην επιδεικτική οικοδόμηση λαμπρών κτηρίων στο ιερό νησί, εκεί όπου όλοι οι Έλληνες μπορούσαν να τα δουν και να θαυμάσουν τον πλούτο και τη δύναμή τους.

Όλη η περιοχή του ιερού ήταν γεμάτη με εκατοντάδες μαρμάρινα και χάλκινα αγάλματα, δαπανηρά αναθήματα πόλεων ή πλούσιων ιδιωτών, από τα οποία σώθηκαν μονάχα τα ενεπίγραφα βάθρα.

Οι Αθηναίοι διατήρησαν τον έλεγχο τους μέχρι το 314 π.Χ. και στη συνέχεια η Δήλος πέρασε στη σφαίρα επιρροής των Μακεδόνων.Πρέπει να σημειωθεί πως, όταν πήραν οι Μακεδόνες τον έλεγχο, το νησί άρχισε να ανθεί ως εμπορικό κέντρο, καθώς απολάμβανε την τέλεια τοποθεσία που διευκόλυνε το εμπόριο με την Αίγυπτο, τη Συρία και τη Μικρά Ασία.

Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το Αιγαίο συνταράσσεται για σαράντα σχεδόν χρόνια από τους πολέμους των φιλόδοξων στρατηγών που τον διαδέχτηκαν. Το 314 π.Χ. ο Αντίγονος ανακήρυξε την Ελλάδα ελεύθερη και ανήγγειλε την επιστροφή στην πολιτική της δημοκρατικής διακυβέρνησης του Αλεξάνδρου. Ο στόλος του έφθασε στο Αιγαίο, όπου η Λήμνος, η Ίμβρος και η Δήλος είχαν ήδη στασιάσει κατά της Αθήνας και οι Κυκλάδες κατά του Κασσάνδρου. Η Αθήνα διατηρούσε ακόμη την αίγλη του πνευματικού κέντρου, αλλά ήταν πλέον μια πόλη σε παρακμή που δεν έπαιζε κανένα ουσιαστικό ρόλο στις εξελίξεις. Ο Αντίγονος και ο γιος του Δημήτριος ο Πολιορκητήςίδρυσαν το Κοινό των Νησιωτών με θρησκευτικό κέντρο τη Δήλο, η οποία κηρύχτηκε ελεύθερη και ανεξάρτητη (314 -166 π.Χ.).

Από τα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ., το ιερό νησί του Απόλλωνα γίνεται και σημαντικό εμπορικό κέντρο, με την εγκατάσταση πλουσίων επιχειρηματιών και τραπεζιτών. Από το 168 π.Χ. η Δήλος, όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα, βαθμιαία θα περάσει στον έλεγχο της Ρώμης. Το νησί κυρύσσεται ελεύθερο λιμάνι (δηλ. λιμάνι χωρίς δασμούς), με αποτέλεσμα να μετοικήσουν εκεί πλούσιοι Ρωμαίοι έμποροι και πλοιοκτήτες, καθώς και άνθρωποι από όλες τις περιοχές της Μεσογείου. Εκτιμάται πως γύρω στο 90 π.Χ. στο μικρό αυτό νησί, που δεν είναι παρά μια κουκίδα στο χάρτη της Μεσογείου, κατοικούσαν περίπου 30.000 άνθρωποι. Από τις αναθηματικές επιγραφές και τα ταφικά μνημεία της Ρήνειας φαίνεται ότι εκτός από τους Αθηναίους και τους Ρωμαίους, που αποτελούσαν την πλειονότητα του πληθυσμού, στη Δήλο κατοικούσαν άνθρωποι από την Πελοπόννησο, την κεντρική και δυτική Ελλάδα, τη Μακεδονία, τα νησιά του Αιγαίου, τη Θράκη και τον Εύξεινο Πόντο, την Ταυρική Χερσόνησο, την Τρωάδα, τη Μυσία, την Αιολίδα, την Ιωνία, τη Λυδία, την Καρία, τη Λυκία, τη Βιθυνία, την Παφλαγονία, τον Πόντο, την Καππαδοκία, την Πισιδία, την Παμφυλία, την Κιλικία, τη Συρία, τη Μηδία, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Κυρήνη, την Αραβία κ.ά.

Ωστόσο, από το 88 π.Χ και μέχρι το 69 π.Χ., το νησί καταστράφηκε και λεηλατήθηκε δύο φορές: το 88 π.Χ. από τον Ευπάτορα βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη, που θέλησε με αυτόν τον τρόπο να πλήξει τη δύναμη και το γόητρο της επικυρίαρχης Ρώμης. (Έως τότε κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο μεταξύ των Ελλήνων, για τον ιερό τόπο του Απόλλωνα), και το 69 π.Χ. από τους πειρατές του Αθηνόδωρου, συμμάχου του Μιθριδάτη.

Οι Ρωμαίοι μετά την καταστροφή κατανοούν ότι η ιερότητα του νησιού δεν αρκεί για να σταματήσει τις επιβουλές και περιτειχίζουν το κυριότερο τμήμα της πόλης. Το νησί όμως έχει απωλέσει οριστικά τον ιερό του χαρακτήρα, παρά τις προσπάθειες του αυτοκράτορα Αδριανού να αναβιώσει την ιερή ατμόσφαιρα και το δέος των εορταστικών εκδηλώσεων.

Η περίοδος της παρακμής χαρακτηρίζεται από το γεγονός, ότι οι Αθηναίοι θα θελήσουν να πουλήσουν το νησί, δεν θα βρεθεί όμως αγοραστής. Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες ο οικισμός του νησιού συρρικνώνεται και η Δήλος θα γίνει ξανά «άδηλος». Ότι απέμεινε από την παλιά δόξα λεηλατείται σε μία σειρά αλλεπάλληλων καταστροφών: το 727 μ.Χ. από τον εικονομάχο αυτοκράτορα του Βυζαντίου Λέοντα τον Ίσαυρο, το 769 μ.Χ. από τους Σλάβους και το 821 μ.Χ. από τους Σαρακηνούς. Η Δήλος δεν είναι πια παρά ένας απέραντος ερειπιώνας. Καθ’ όλο το Μεσαίωνα θα υπηρετήσει τα γύρω νησιά αποκλειστικά ως τόπος προσπορισμού οικοδομικού υλικού, ενώ θα μετατραπεί σε μία τεράστια ασβεστοκάμινο, όπου μαρμάρινα μνημεία και γλυπτά λιώνουν για την παραγωγή ασβέστη.

“..Τότε η ευτυχία είναι το καλύτερο, ευγενέστερο και πιο ευχάριστο πράγμα στον κόσμο, και αυτά τα χαρακτηριστικά δεν είναι ασύνδετα όπως στην επιγραφή της Δήλου: “Το πιο ευγενές είναι αυτό που είναι δικαιότατο, και το καλύτερο είναι η υγεία. Το πιο ευχάριστο όμως, είναι να κερδίσουμε ό, τι αγαπάμε“.
Γιατί όλες αυτές οι ιδιότητες ανήκουν στις καλύτερες δραστηριότητες. Και αυτές, ή μία – την καλύτερη – από αυτές, ταυτίζουμε με την ευτυχία.
(Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια)

Η Δήλος, αν θα ήταν διατεθειμένη να είναι η κατοικία του γιου μου του Φοίβο Απόλλωνα και να του κάνει έναν πλούσιο ναό – Μη τι άλλο θα σας αφή, όπως θα βρείτε: και νομίζω ότι ποτέ δεν θα είναι πλούσια σε βόδια και σε πρόβατα, ούτε φέρει αμπέλια ούτε ακόμη παραγάγουν φυτά άφθονα. Αλλά εάν έχετε το ναό της μεγάλης γυρίσματα Απόλλωνα, όλοι οι άνθρωποι θα σας φέρει εκατόμβες και να συγκεντρώθουν εδώ, και απολαύσουν την αδιάκοπη πλούσια θυσία θα είναι πάντα να προκύψουν, και εσείς θα τροφοδοτήσει αυτούς που κατοικούν σε σας από το χέρι των ξένων, Για πραγματικά σας το δικό του εδάφους δεν είναι πλούσια.

-Ομηρικό Ύμνο προς τον Δήλιο Απόλλωνα

«Ίητε Δήλιε Απόλλωνα.
Τα σπαρμένα νησιά,
με τα πλήθια ζωντανά,
σπιτοχτίσαν και πήραν την ξακουστή Δήλο.
Τους έδωκε ο χρυσομάλλης ο Απόλλωνας,
της Αστερίας το κορμί κατοικιά τους».
Πίνδαρος, Παιάνας

Κατά την άφιξή σας στη Δήλο, θα πρέπει αμέσως να προσανατολιστείτε καλά ώστε να αποφύγετε το να χαθείτε ανάμεσα στα αρχαιολογικά.